O Kolegium

Kolegium Artes Liberales jest wspólnym przedsięwzięciem Uniwersytetu Warszawskiego, The Endeavor Foundation z Nowego Jorku (poprzednio Christian A. Johnson Endeavor Foundation) oraz Fundacji „Instytut Artes Liberales”. Powstało w wyniku porozumienia pomiędzy założycielami podpisanego 10 grudnia 2008 r.

Koncepcja Kolegium została opracowana w czasie dwuletnich konsultacji krajowych i międzynarodowych, z udziałem przedstawicieli prestiżowych akademickich instytucji amerykańskich (University of Chicago, Swarthmore College) i władz UW. Konferencja podsumowująca pierwszy etap debaty odbyła się w dniach 11–12 grudnia 2006 r. („A Liberal Arts College within a Large State Research University”) z udziałem przedstawicieli Bates College, Association of American Colleges and Universities, rektora UW, prof. Katarzyny Chałasińskiej-Macukow oraz prorektora ds. studenckich, prof. Konstantego Adama Wojtaszczyka. Wtedy też powstał dokument „Misja Kolegium Artes Liberales” przewidujący, iż głównym jego zadaniem będzie wspieranie idei studiów artes liberales.

Kolegium zostało umieszczone jako jednostka stała w Wydziale „Artes Liberales” ze względu na interdyscyplinarny charakter tego środowiska.

Artes liberales

Kierunek artes liberales na Uniwersytecie Warszawskim

Studia na kierunku artes liberales zostały uruchomione decyzjami ministra z 20 lipca 2007 r. i 20 czerwca 2008 r. jako program autorski przygotowany przez prof. dr. hab. Jerzego Axera (Uchwała Senatu UW nr 211 z 23 maja 2007 r.). Odpowiedzialność za wspólne prowadzenie kierunku studiów ponosiła z początku konfederacja wydziałów tworząca Kolegium Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych (MISH).

W Uchwale nr 486 z 20 kwietnia 2016 r. Senat UW zatwierdził efekty kształcenia dla kierunku artes liberales jako zadania realizowanego przez Wydział „Artes Liberales” na obu stopniach kształcenia (stacjonarne studia I i II stopnia o profilu ogólnoakademickim).

Decyzją Senatu Uniwersytetu Warszawskiego prowadzenie studiów artes liberales od 1 października 2016 r. zostało powierzone wyłącznie Wydziałowi „Artes Liberales” (Uchwała nr 8 Senatu UW z 28 września 2016 r.), a w ramach Wydziału – Kolegium Artes Liberales.

Rola Kolegium

Rola Kolegium Artes Liberales jako bezpośredniego zaplecza kierunku artes liberales

Idea studiów artes liberales zakładała utworzenie modelowych studiów interdyscyplinarnych, które obejmowałyby wszystkie trzy poziomy kształcenia. Inspirację stanowiła amerykańska kultura liberal education, radykalnie zmodyfikowana po to, żeby obejmowała nie tylko pierwszy poziom studiów, ale także studia II stopnia, a nawet studia doktoranckie. Współpraca z Amerykanami była jedynie katalizatorem zmiany, której celem było i pozostaje stworzenie modelu osadzonego w polskiej i europejskiej tradycji akademickiej. Wyrazistym dowodem uznania ze strony amerykańskiej dla naszych działań jest podpisanie 10 grudnia 2016 r. między UW a Columbia University (Nowy Jork) Memorandum of Understanding, w którym najlepszy obecnie w USA uniwersytet wyraził gotowość przyjęcia programowej współodpowiedzialności za dalszy rozwój Kolegium i kierunku artes liberales.

Od początku roku akademickiego 2016/2017 wyłączną odpowiedzialność za kierunek studiów artes liberales przejął Uniwersytet za pośrednictwem Wydziału „Artes Liberales”.

Międzyobszarowe studia na tym kierunku, uznawane za „produkt eksportowy” polskiej kultury akademickiej, polegają na umieszczeniu w ofercie programowej zajęć z obszaru nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych. Na studiach I stopnia w sposób interdyscyplinarny i międzyobszarowy skonstruowane są moduły zajęć, tzw. wyzwania kierunkowe. Na studiach II stopnia student łączy wszystkie trzy obszary w różnych proporcjach zależnie od wybranej specjalności.

Kolegium posiada obecnie Radę, która monitoruje rozwój studiów artes liberales (nie wchodząc w żadnym stopniu w ustawowy zakres uprawnień Rady Wydziału). Przewodniczącym Rady jest ex officio Prorektor UW ds. studenckich. W skład Rady wchodzą też przedstawiciele partnera amerykańskiego (The Endavour Fundation) oraz Fundacji „Instytut Artes Liberales”, a także dyrektor Kolegium i dziekan Wydziału „Artes Liberales”.

Kierunek artes liberales, pomimo, że organizacyjnie związany jest z Wydziałem „Artes Liberales”, pozostaje ogólnouniwersyteckim laboratorium. Jego minimum kadrowe tworzą pracownicy Wydziału zmieniający się co jakiś czas po to, by całe środowisko czuło się odpowiedzialne za ten kierunek, a także osoby zainteresowane rozwojem tej idei z obszarów innych niż humanistyczne.

W roku akademickim 2017/2018 na kierunku artes liberales na studiach I stopnia są 142 osoby, na studiach II stopnia jest 41 osób.

Rosnące oddziaływanie kierunku artes liberales na proces kształcenia w Uniwersytecie Warszawskim dokumentuje fakt, iż z zajęć oferowanych w ramach tego kierunku, poza studentami artes liberales, korzystają szczególnie intensywnie studenci MISH (w roku akademickim 2015/16 i 2016/2017 otrzymano 841 zgłoszeń), a także studenci innych wydziałów humanistycznych i społecznych, a nawet ścisłych i przyrodniczych (w roku akademickim 2015/2016 i 2016/2017 otrzymano 1586 zgłoszeń).

Na bazie kierunku artes liberales powstał w roku 2015 unikatowy, eksperymentalny program transdyscyplinarnych, międzyobszarowych studiów doktoranckich „Na styku natury i kultury”, łączący nauki humanistyczne i przyrodnicze.

Misja

Misja Kolegium Artes Liberales

Mając na uwadze podstawowe cele naszego Uniwersytetu, wskazane przez jego założycieli: „Uniwersytet ma nie tylko utrzymywać w narodzie nauki i umiejętności w takim stopniu, na jakim już w świecie uczonym stanęły, ale nadto doskonalić je, rozkrzewiać i teorię ich do użytku społeczności zastosowywać”,

wykonując Misję Uniwersytetu, uchwaloną przez jego Senat, stanowiącą, że:

1. Fundamentem działania Uniwersytetu jest jedność nauki i nauczania;
2. Społeczną misją Uniwersytetu jest zapewnienie dostępu do wiedzy i nabywania umiejętności wszystkim tym, którzy maja do tego prawo;
3. Obywatelską misją Uniwersytetu jest kształtowanie takich elit Rzeczypospolitej, które będą w swej działalności posługiwać się siłą argumentów, a nie argumentem siły;
4. Kulturalną misja Uniwersytetu jest synteza wartości uniwersalnych i lokalnych;

działając w przekonaniu, że

• wykonanie misji i celów Uniwersytetu możliwe będzie tylko wtedy, gdy przyciągnie on najlepszych kandydatów na studia i stanie się atrakcyjnym miejscem pracy dla najlepszych nauczycieli akademickich, oraz gdy wprowadzane metody dydaktyczne umożliwią wzajemną inspirację profesorów i studentów, zmuszając jednych i drugich do najwyższego wysiłku intelektualnego, a zarazem dadzą poczucie tworzenia prawdziwej universitas studiorum
• dobre funkcjonowanie w społeczeństwie, opartym na wiedzy i informacji, oraz zdolność do rozwijania swych indywidualnych umiejętności zainteresowań wymagają szerokiego interdyscyplinarnego przygotowania,

powołujemy Kolegium Artes Liberales przy Uniwersytecie Warszawskim, którego zadaniem będzie kształcenie takich absolwentów Uniwersytetu, którzy rozumieją społeczne i instytucjonalne uwarunkowania obywatelskiej aktywności, a jednocześnie potrafią być świadomymi i aktywnymi uczestnikami świata kultury, którzy umieją stawiać pytania i formułować problemy, potrafią znajdować rozsądne odpowiedzi i wiedzą, jak je wprowadzać wspólnie w życie, są zdolni do refleksji nad światem i człowiekiem, potrafią formułować swoje poglądy i, szanując i wsłuchując się w poglądy innych ludzi, umieją bronić własnych w publicznej debacie,

– które będzie oferować zróżnicowany zestaw zajęć dydaktycznych, prowadzonych w formule liberal arts, rozwijających umiejętność krytycznego myślenia, analizowania i rozumienia czytanego tekstu lub wysłuchanej wypowiedzi, konstruowania wypowiedzi pisemnej i prezentowania w dyskusji własnych poglądów,

– w którego działaniach wykorzystywane będą doświadczenia innych krajów, w tym najlepszych uczelni amerykańskich, – które poprzez prowadzenie zajęć w małych grupach, zapewniających stały kontakt studentów z profesorem, da szansę aktywnego udziału w zajęciach każdemu uczestnikowi,

– które sprzyjać będzie tworzeniu się minispołeczności o wyraźnej tożsamości z udziałem profesorów i innych wykładowców, i rozwijać będzie postawy obywatelskie w środowisku akademickim, w otoczeniu Uniwersytetu, w skali regionu i kraju.

Kolegium Artes Liberales będzie więc odpowiedzią na wyzwania, przed którymi stanął nasz Uniwersytet, a zarazem powrotem do źródeł instytucji uniwersytetu, pojmowanego jako wspólnota nauczających i nauczanych.